Tajemnicze twory pojawiają się na różach, świerkach i innych roślinach. Sprawdź, czym są galasy, skąd się biorą i czy trzeba je zwalczać

Spacerując latem i jesienią po ogrodzie, parku lub lesie, możemy natknąć się na porastające rośliny tajemnicze zgrubienia i narośla, nazywane galasami. Zwykle są one widoczne na liściach bądź ogonkach liściowych różnych gatunków drzew i krzewów, ale czasem pojawiają się też na pędach lub gałęziach. Te niezwykłe struktury mogą przybierać różne kształty, formy i kolory, w zależności od tego, co jest przyczyną ich powstania. Prawie zawsze odróżniają się też barwą i formą od fragmentu rośliny, na którym się utworzyły. Niektóre z tych tworów bywają bardzo atrakcyjne, dlatego można się nimi zachwycić, trzeba jednak pamiętać, że nie są jedynie dziełami natury, tylko efektem patologicznego rozrostu tkanki, świadczącym o obecności szkodników lub rozwoju choroby (np. wirusowej).

Za powstawanie galasów na roślinach najczęściej odpowiadają owady z rodziny galasówkowatych lub pryszczarkowatych, choć czasem określa się tym mianem także twory powstałe w wyniku obecności innych szkodników (np. mszyc, roztoczy).

Galas zaczyna rozwijać się na roślinie, gdy samica szkodnika odpowiedzialnego za jego tworzenie, przygotowuje się do składania jaj. Szuka wtedy dogodnego miejsca, po czym nakłuwa wybrany fragment rośliny i wprowadza do jej tkanek ślinę wraz z substancjami stymulującymi nienaturalny rozrost tkanek. Następnie w miejsce nakłucia składa jaja, które zostają otoczone przez rozrastające się tkanki rośliny-gospodarza. Wewnątrz takiej narośli jaja owadów są bezpieczne i chronione przed czynnikami zewnętrznymi oraz drapieżnikami. Wykluwające się z nich larwy także mogą przez pewien czas korzystać z bezpiecznego schronienia, oddychając powietrzem dostającym się do wnętrza galasu przez mikroszczeliny i odżywiając się tworzącymi go od wewnątrz tkankami.

Galasy mogą przybierać bardzo różne formy. Jednymi z ciekawszych są narośla tworzone przez roztocza, różkowca lipowego. Pojawiają się głównie na liściach lip i mają postać jaskrawo czerwonych, podłużnych wyrostków, przypominających rogi.
Zupełnie inaczej wyglądają galasy, za które odpowiada galasówka dębinka. Narośla jej autorstwa pojawiają się na liściach dębu i mają postać małych, okrągłych, żółtopomarańczowych kulek, przypominających piłeczki. Za powstawanie oryginalnych galasów odpowiada też m.in.:

• bawełnica wiązowo-zbożowa, która na liściach wiązu tworzy zielono-kremowe, beczułkowate, zwężone u dołu narośla,
• przerostek skrętnik – na ogonkach liściowych topoli powoduje powstawanie jasnozielonych, pękatych, spiralnie skręconych narośli,
• ochojnik modrzewiowo-świerkowy – odpowiada za pojawianie się na młodych pędach modrzewi galasów w postaci małych, zielonożółtych, miękkich szyszeczek,
• garnusznica lub pryszczarek bukowy – jego dzieło to zebrane w kępki na liściach buków beczułkowate, ostro zakończone, czerwono-brązowe wyrostki).

Wyjątkową formę galasów tworzy też szypszyniec różany, który sprawia, że na pędach róż pojawiają się duże, włochate, żółto-czerwone wyrośla, przypominające puszyste pompony.

Sprawdź: Jakie choroby i szkodniki najczęściej atakują róże oraz jak je zwalczać

A czy galasy należy zwalczać? Jak się okazuje, zdania są podzielone, gdyż część osób uważa, że tak, bo są siedliskiem szkodników, inni natomiast są zdania, że powinno się zostawić je w spokoju, gdyż są zjawiskiem naturalnym, a czasem nawet dodatkową ozdobą rośliny. Galasy bywają też wykorzystywane jako surowiec do produkcji m.in. garbników oraz preparatów farmakologicznych (m.in. o działaniu przeciwzapalnym).

Trudno więc jednoznacznie stwierdzić, która opinia jest właściwa, dlatego najlepiej zdać się na zdrowy rozsądek. Jeśli na roślinie pojawi się kilka pojedynczych galasów, które nie stanowią większego zagrożenia, a przy okazji są ciekawe, można je zostawić i potraktować jako oryginalną ozdobę. Jeśli natomiast galasów pojawi się sporo, lepiej od razu usunąć i zniszczyć fragment rośliny, na którym się rozwinęły, a w razie potrzeby zastosować też jeden z aktualnie polecanych preparatów ochrony roślin, bo taka ilość szkodnika może oznaczać początek inwazji.
Trzeba bowiem pamiętać, że galasy są zjawiskiem świadczącym o pewnej patologii, a rozwijające się w nich owady, to na ogół znane i uciążliwe szkodniki upraw ogrodniczych.